Kuşkusuz her ulus zengin ve önemli bir kültür birikimine sahiptir. Şiir bu birikim ve gelenekte
en belirleyici ve dikkat çekici olanıdır. Zira biz şiirde o halkın dünü,
bugünü ve yarınını görürüz. Onda o halkın incelikleri, dünyaya bakışı,
yorumlayışı ve temel değerlerini görür, onu diğer halklardan ayıran
özelliklerin farkına varırız.
Kürt şiiri yüzlerce yıl süren uzun
yürüyüşünde hep halkının yanında ve onunla beraber yaşadı, gelişti ve bu
güne geldi. Halkın yaşamında derin izler bırakan her olay ve olgu direk
şiire yansıdı. Denilebilinir ki Kürt şiiri aynı zamanda Kürt halkının
tarihidir de. İşte “Hawar” bu gerçeğin bir sonucu ve yansımasıdır.
“Hawar”ın yaratıcısı ve öncüsü olan Celadet Bedirxan soylu ve aristokrat
bir aileden gelmektedir. Ataları Kürt halkının iktidar ve kültürel
alanlardaki mücadelesinde önemli görevler üstlendiler. Bu uğurda çoğu
kez baskı ve zorluklarla karşılaştılar ve sonunda ülkelerinden sürgüne
gönderildiler. İşte Celadet Bedirxan, bu sürgün ortamında yaşadı, okudu,
değişik ülkeleri gezdi çağın entelektüel birikimleriyle tanıştı,
etkilendi. Halkının bağımsızlık taleplerini her alanda savundu ve bunun
için örgütlendi. O, aydın, ileri görüşlü, batı kültürüyle yetişmiş ve
Kürtçenin yanında, Türkçe, Farsça, Arapça, Fransızca, İngilizce ve
birkaç dil daha bilmektedir.
“Hawar” dergisi 15 Mayıs 1932 yılında
yayın hayatına başladı. Daha ilk sayısıyla yeni bir anlayış, dünya
görüşü ve davranışın müjdecisi oldu. Dil ve dilin korunması,
geliştirilmesi yanında kültürel birikim ve halk edebiyatına dikkat
çekmesiyle öne çıktı.
İlk sayısından 23. sayıya kadar Arapça ve latin alfabesiyle yayınını sürdüren Hawar, daha sonra tamamen latin alfabesine geçti.
İlk sayısındaki önsöz de; ” Hawar bilginin sesidir. Bilgi kendini tanımaktır, o da bize kurtuluşun ve mutluluğun yolunu aydınlatır. Kendini tanıyan, başkalarına da kendini tanıtabilir...” denilmektedir.
57 sayı yayınlanan Hawar dergisi son sayısını 15 Ağustos 1943 te yayınladı.
Hawar dergisi bir çok yönden ilklere imza attı. İlk kez Kürtçe latin alfabesi yayın hayatına girdi. Dil ve dil konusundaki çalışmalarının yanında Kürtçe edebiyatın-klasik ve modern-tanınması ve geliştirilmesi yanında çok sayıda yeni imzanın gün ışığına çıkmasına vesile oldu. (Cigerxwîn, Osman Sebrî, Qedrîcan, Kamiran Bedirxan, Ehmed Namî… vs.). Aynı zamanda değişik ülkerlerde yaşayan Kürt edebiyatçılarının ürünlerine yer vererek ulusal bir edebiyatın temellerini attı. Değişik ülke edebiyatından yapılan çevirilerle Kürtçe edebiyatın gelişmesine katkı sundu.
Hawar dergisinde dil yazıları (gramer, yazım kuralları) yanında, tarih, Kürt kültürü, tiyatro, klasik şiir örnekleri… ve sağlık konusunda da yazılara rastlamaktayız.
Hawar’ın ilk sayısından itibaren dile ve onun gelişimine verdiği önemin elbette bir çok nedeni vardır, ancak Celadet Bedirxan, halkının o güne değin meşru hakları için verdiği mücadelenin başarıya ulaşmamasının önündeki en büyük engelin halkın okur-yazarlık oranının çok düşük olmasına bağlamaktadır. Bu nedenle ilk sayıdan itibaren dil konusunda çok sayıda makaleye rastlamaktayız. Çünkü onlar “Bir dilin ruhunun aynı zamanda o dilin edebiyatının da ruhu olduğu”na inanıyorlardı. Cigerxwîn;
“Dirilt dilini ey okuyucu
Dil olmadan hiç kimse millet olmamıştır.”
“halkı savunurlar güya, dilden haberleri yok
Bir halk dilsiz nasıl korunur dünyada .”
Keza Osman Sebrî;
“Yaşasın dil için çalışma yapanlar
Ki onlardır halkı kurtuluşa yönlendirenler.” der ve Kürtçe öğrenenlerin, dili yabancı sözcüklerden arındırarak yeni ve ulusal düzeyde bir dil için köylere gidip saf ve arı Kürtçe kelimeleri derlemelerini önerir;
“Bak dilin ne kadar zengin
Sen şehirden çık köylere bir uğra”
Değişik cezaevlerinde yatmakta olan siyasi tutukluların kendi ana dilleriyle savunma yapamamaları, dilin halkın yaşamında ne kadar önemli bir faktör olduğunun başka bir göstergesidir. Bu tür yasakların barışa ve birlikte yaşama yarar getirmediğini bir kez daha dile getirerek Kurban Bayramı’nızı en içten dileklerimle kutlar, özgür, mutlu ve şiir tadında bir yaşam dilerim.evrensel.net
26 Ekim 2012 tarhli evrensel.net'e yayınlanan yazım.
No comments:
Post a Comment